En la 1960aj jaroj oni konstruis deziratan kaj pridiskutigan ponton inter la ĉeflando kaj la insulo Sarfsalö. Oni ne divenis, ke la ponto ŝanĝos la vivon de la insulanoj. Nun ankoraŭ rondiras librobuso (biblioteko) en Sarfsalö, sed aliaj busoj ne plu iras ĝis Horslök. La kvar lernejoj kaj vendejoj de la insulo fermiĝis antaŭ longe. Oni devas butikumi je la distanco de 30 km en Borgå aŭ en pli foraj urboj. Preskaŭ nepras propra aŭto al ĉiu familio. Dum la semestroj lernejanoj estas buse transportataj de Sarfsalö al Lovisa ĉiutage. Same kiel lernejoj, mankas nun ĉiuj sanservoj.

En la frua 20a jc la insulo havis sian propran akuŝistinon ĝuste en Horslök kaj ŝi deĵoris 24 horojn ĉiutage en sia propra hejmo. Ŝi helpis ankaŭ kiel flegistino kaj konsilantino al ĉiuj, tial ŝi ne havis tempon edziniĝi kaj fondi familion.

Rimarkinda nova faktoro en Sarfsalö estas poldevena riĉulo Chaim Zabludowicz, en Finnlando konata kiel Poju (knabeto, karesnomo donita de lia panjo). Li aĉetis kaj plibonigis plurajn sinjordomojn aŭ grandbienojn en la insulo. Li, kiel mecenato, invitas artistojn el la tuta mondo por senpage ferii kaj labori, ĝui la naturon kaj trankvilon de Sarfsalö. Multajn iliajn artaĵojn li aĉetas kaj konservas en la insulo. La Kolekto Zabludowicz malofte viziteblas. Nun sro Zabludowicz konstruas ankaŭ restoracion-gastejon en domego nomata Solkulla (sun-altaĵeto), kiu antaŭe estis lernejo, tendumejo, kursejo, privata hejmo, sed vendita al sro Z. antaŭ kelkaj jaroj.

Kelkaj insulanoj timis, ke lia hotelo-gastejo konkursos kun ilia modesta kafejo-restoracio, sed ŝajnas, ke Solkulla allogos eksterlandajn riĉulojn. La trankvilo kaj naturo de Sarfsalö nun allogas ne nur homojn, kiuj ŝatas silenton, naturon, sed ankaŭ biciklistojn, kajakemulojn, motorciklistojn, ĉasistojn, fotistojn kaj tiujn, kiuj volas havi propran kaŝejon en la insuletaro ekster Sarfsalö.

La Eŭropa Kortumo juĝis en 4-a de oktobro 2024, ke la komercaj interkonsentoj inter la EU kaj Maroko ne povas inkluzivi Okcidentan Saharon, ĉar Okcidenta Saharo ne apartenas al Maroko, sed estas aparta limigita areo. Maroko havas nek administrajn nek suverenajn rajtojn pri Okcidenta Saharo.

La koncernaj komercaj interkonsentoj, kiuj ĉefe koncernas fiŝkaptadon kaj legom- kaj fiŝproduktojn, devas do fini ene de unu jaro, skribas la tribunalo. La fiŝkapta interkonsento ne estis etendita en 2023 atendante la finan verdikton kiu venis hodiaŭ.

– Tiu ĉi juĝo estas grandega venko por la okcidenta sahara popolo. Nun estas finfine tempo, ke EU respektu juĝojn de sia propra tribunalo: Okcidenta Saharo ne estas Maroko kaj ne povas esti inkluzivita en la traktado de EU kun la okupanto, diras Sara Eykmans de Okcidenta Sahara Resoucre Watch.

– Ni alvokas nun ĉiujn privatajn entreprenojn, kiuj partoprenis en la prirabado de Maroko pri la krudmaterialoj de Okcidenta Saharo, ke ili respektu la leĝon kaj justecon kaj tuj ĉesu sian implikiĝon en la lasta kolonio de Afriko. La eksterlandaj kompanioj, kiuj laboras por Maroko en Okcidenta Saharo, devas konscii pri la griza areo en kiu ili laboras.

La tribunalo ankaŭ firmigas, ke okcidentsaharaj varoj ne povas esti etikeditaj kiel marokaj. Ekde 2015, la Eŭropa Kortumo juĝis en ses antaŭaj apartaj juĝoj, ke la komerca interkonsento de EU kun Maroko ne povas inkluzivi varojn el Okcidenta Saharo, ĉar Okcidenta Saharo ne apartenas al Maroko

Ĉiufoje, la EU-Komisiono aŭ la EU-Parlamento ignoris aŭ malaprobis la decidon de sia propra tribunalo. Nun verŝajne finiĝis tio per ĉi tiu decida verdikto, kiun oni ne povas apelacii.

Antaŭ antaŭa decido, la EU-Komisiono prezentis liston de longa listo de organizaĵoj, kiuj ŝajne estis donintaj sian konsenton al okcidentsaharaj varoj venditaj de Maroko. Montriĝis, ke la plimulto de ĉi tiuj organizoj estis marokaj.

EU-Tribunalo: Okupita Okcidenta Saharo ne estas parto de EU-Maroko-interkonsentoj (en la angla)
Maroko en skandalo de subaĉeto en la EU-Parlamento (en la sveda)

EU-domstolen slog 4 oktober 2024 fast att handelsavtalen mellan EU och Marocko inte kan innefatta Västsahara, eftersom Västsahara inte tillhör Marocko utan är ett separat avgränsat område. Marocko har varken administrativ eller suverän rätt till Västsahara.

De aktuella handelsavtalen, som främst gäller fiske samt grönsaks- och fiskprodukter, måste därför upphöra inom ett år, skriver domstolen. Fiskeavtalet förlängdes inte 2023 i väntan på den slutliga domen som kom idag.

– Den här domen är en enorm seger för det västsahariska folket. Nu är det äntligen dags för EU att respektera domar från sin egen domstol: Västsahara är inte Marocko och kan inte innefattas i EU:s affärer med ockupanten, säger Sara Eykmans från Western Sahara Resoucre Watch.

– Vi uppmanar nu alla privata företag som deltagit i Marockos plundring av Västsaharas råvaror att respektera lag och rätt och omedelbart upphöra med sin inblandning i Afrikas sista koloni. De utländska företag som arbetar för Marocko i Västsahara ska vara medvetna om vilken gråzon de arbetar i.

Domstolen slår också fast att västsahariska varor inte kan märkas som marockanska.

Sedan 2015 har EU-domstolen i sex tidigare separata domar slagit fast att EU:s handelsavtal med Marocko inte kan innefatta västsahariska varor, eftersom Västsahara inte tillhör Marocko.

Varje gång har EU-kommissionen eller EU-parlamentet nonchalerat eller röstat ned sin egen domstols beslut. Nu är det troligen slut med det i och med denna avgörande dom, som inte kan överklagas.

EU-kommissionen hade inför en tidigare dom presenterat en lista på en lång rad organisationer som skulle ha gett sitt samtycke till att västsahariska varor får säljas av Marocko. Det visade sig att majoriteten av dessa oganisationer var marockanska.

EU Court Ruling: Occupied Western Sahara not part of EU-Morocco agreements
Marocko i mutskandal i EU-parlamentet

de Laimundas Abromas, Litovio

Nikodemo estas fajroestingisto-savanto. Lia laboro estas malfacila kaj danĝera. Pro tio li volas antaŭ laboro iom ripozi kaj satdormi. Ĉar neniu scias, kio povas okazi dum la deĵorado. Foje okazas, ke ĵus veninte en la laborejon, necesas tuj veturi al la loko de akcidento.

Nome pro tiu kaŭzo lia nova najbarino, luinta ĉisomere loĝejon super lia loĝejo, ne vekis lian simpation. Kio estas tiu fraŭlino? Ĉu amantino de la amuzvesperoj, konfidanta sin, aŭ tre nervoza reĝidino? La unuan fojon renkontinte ŝin en la ŝtuparejo, Nikodemo komprenis, ke la zorgoj ne mankos. Li ne estas homo volonte interkomunikiĝanta. Al li plaĉas la sporto, laboro kaj dormo. La homoj ofte ekscitas lin per siaj paroladoj. Ili babilas pri nenio kaj tiuj vantaj babiladoj ne permesas al li malstreĉiĝi.

Unuan fojon renkontinte la novan najbarinon, Nikodemo intencis fari nenion, nur satdormi antaŭ la noktoskipo. Tamen ŝi ne permesis al li tion okazigi, ŝi provis lian paciencon. En ŝtuparejo la fraŭlino kokete ekridetis, intersalutis kaj prezentis sin – ”Veroniko”. Nikodemo kontraŭvole intersalutis, sed ne prezentis sin. Tamen Veroniko montriĝis obstina. Ŝin ne fortimigis lia morna vizaĝo, ĉar ŝi tuj rimarkis: ”Mi ne aŭdis vian nomon?”. Li respondis, ke lia nomo estas Nikodemo. Ŝi tuj reagis ĝoje ekkriante: ”Ho! Sinjoro kun tiu nomo kaj tia figuro devus labori en la uniforme vestanta servo”. Li ekbalbutis, ke li estas fajroestingisto – savanto, kaj rimarkis, ke ŝi ne hontas flirti kun li. ”Vidu, mi divenis,” – ŝi trilis plu. Tamen Nikodemo rimarkis, ke tio evidente videblas, ĉar enmane li tenis kaskon. Najbarino konfesis, ke ŝi rimarkis tion kaj demandis, ĉu oni permesas kaskon kunpreni hejmen? ”Kutime oni ne permesas kunpreni ĝin, tamen tio estas ne via afero. Adiaŭ”, – Nikodemo finis tiun stultan interparolon kaj eniris sian loĝejon.

”Ĉu oni permesas al ni kunpreni ekipaĵojn hejmen?” – li havis ankaŭ demandon al ŝi. Kompreneble, oni ne rajtas tion fari, tamen rompiĝis la rimenetoj kaj necesas ilin ŝanĝi ĝis la venonta alterno. ”Scivolema kaprino – jen, kio ŝi estas!” – decidis Nikodemo. Tiumomente li vere tiel pensis kaj iris sin lavi. Poste li decidis iom ripozi post la malfacila laboro.

Nikodemo jam preskaŭ dormis, kiam vekis lin la frapado al la pordo. Li pensis ”kiu povas tiel malfrue frapi la pordon”, tamen kontraŭvole li ellitiĝis kaj paŝis al la pordo. Trans la pordo staris lia nova najbarino. Ŝi, radiante pro ĝojo, demandis, ĉu li povas pruntedoni iom da kuirsalo. Ŝi tiom kolerigis Nikodemon, ke tiu apenaŭ sukcesis tra la dentoj eldiri: ”Ne!”. Poste li frape fermis la pordon antaŭ ŝia nazo. Nikodemo jam direktis sin al la lito, kiam denove aŭdiĝis la frapado al la pordo. Li sciis, ke tie estas ŝi, Veroniko. Denove Nikodemo malfermis pordon kaj ekrigardis ŝin, tamen ŝi vantbabilis, ke ili ne sukcesos tiele ligi la bonajn, najbarajn interrilatojn. Al Nikodemo ŝajnis, ke li falos surloke. Li malfacile vespiris, pardonpetis, diris, ke li ne uzas kuirsalon kaj volas dormi. Ŝi tuj gajiĝis kaj komencis ion paroli, tamen Nikodemo ne plu aŭskultis ŝin. Finfine ŝi foriris.”Kia virinaĉo!” – pensis li antaŭ la ekdormo.

Feliĉe Nikodemo dormis longe, ĉar atendis lin malfacila deĵorado. Li estingis brulegon en la kvara etaĝo de multloĝeja domo, poste rapidis li al la aŭtokarambolo, ĉar la stiristo estis fermita en la frakasita aŭto. Post dudekkvarhora laboro li revenis hejmen senfine laca. Li duŝis sin, prenis el fridujo unu ladskatolon da biero kaj surfoteliĝis por rigardi televidilon. Trinkinte bieron li eĉ ne eksentis, kiam liaj okuloj mem fermiĝis. Bedaŭrinde, la frapado al la pordo vekis Nikodemon. Malferminte la pordon li demandis la insistan najbarinon, pro kio ŝi ĉiam frapas, sed ne premas la butonon de la pordsonorilo. Ŝia respondo mirigis lin. Veroniko klarigis, ke pordosonoriloj estas senanimaj, sed tiu frapado sur la pordon estas io alia. Ĉiu homo frapas unike, pro tio oni tuj povas diveni, kiu venis. Nikodemo demandis, kion ŝi bezonas ĉifoje. Veroniko diris, ke ĉivespere ŝi aranĝas amuziĝon por siaj geamikoj kaj demandis – ĉu li volas aliĝi? Li gape rigardis al Veroniko kaj ne povis kredi, kion li ekaŭdis. Nikodemo dankis kaj diris, ke li kutime enlitiĝas fruvespere, antaŭ la deka. Ekaŭdinte la respondon, Veroniko foriris sen iu bedaŭro kaj disreviĝo. Kiam ŝi komencis supreniri, Nikodemo fermis la pordon kaj revenis al televidilo. Li spektis ĝin ankoraŭ du horojn kaj, kiel estis dirita al najbarino, enlitiĝis je la deka. Al Nikodemo plaĉis tiel vivi kaj pro tio li ne hontis. Li amis sian laboron. Ne ĉiu aĝa fraŭlo devas diboĉi en amuzvesperoj.

Tamen tiuvespere dolĉe satdormi li ne sukcesis. La amuzvespero komenciĝis malpli frue. Verŝajne ŝiaj geamikoj ne scias, kio estas ĝustatempeco. La bruo, rido, dancoj kaj senbridaj krioj, kompreneble, vekis lin. Proksimume unu horon Nikodemo turnadis sin surlite de unu flanko al alia, provante denove ekdormi. Domaĝe, ne sukcesis. Finfine li konkludis, ke ne indas perdi la tempon. Li leviĝis, vestis sin per la sportvesto kaj iris surstraten por kuradi. Li kuradis pli ol unu horon kaj revenis kun espero, ke amuzaĵoj finiĝis, tamen ho ve!, ĝi daŭris kun pli granda forto. Verŝajne ne nur lin solan kolerigis tiu bruego, diboĉado, ĉar kiam Nikodemo forlasis duŝejon, subite iĝis silento. En ŝtuparejo aŭdiĝis la voĉoj de najbarino kaj iu alia vira. Li komprenis, ke estis vokita la polico. La furiozo iom mildiĝis. Nikodemo esperis, ke la gastoj baldaŭ disiros. Sed post la foriro de policisto denove komenciĝis ridego kaj krioj. Li profunde vespiris kaj decidis simple ĝisatendi la finon. Nikodemo sidiĝis sur la fotelon, malŝtopis la duan ladskatolon da biero kaj spektis noktan filmon. Li atendis, ĝis kiam oni lasos lin finfine ekripozi, tamen tiu momento ne venis. Subite ĉiuj komencis krii. Nikodemo pensis, ke iu diris spritaĵon aŭ iu trodrinkinte falis de sur la seĝo, per tio elvokante ridegon. Tamen ververe okazis io alia. El ĉiuj vekrioj li apartigis unu: ”Ni brulas!” kaj tuj eksaltis de sur la fotelo. Li kuris al la pordo de najbarino. La homoj diskuris el tiu loĝejo, en kiu evidente io brulis. Reveninte propran loĝejon, Nikodemo prenis la fajrestingilon, kiun kompreneble li havis hejme, kaj kuris supren. Sen ajna klarigo li forpuŝis tra la pordon la restintajn ebriiĝintajn kaj timiĝintajn gastojn. Tuj li komprenis, kio okazis. Pro la brulanta kandelo, flamiĝis la kurteno, poste la sofo.

Senprokraste li forigis hermetigilon kaj direktis fajrestingilon rekte al la flamo. Tuj ĉio finiĝis. Nikodemo returniĝis, kolera kiel krabro, kaj ekkriis: ”Amuzvespero finita!”. Veroniko staris kvazaŭ senkonscia kaj strange kontenta. Ŝi nur voĉis: ”Dankon, mia heroo.” Nikodemo koleris kaj diris, ke tio estis lasta fojo, ĉar alifoje oni solvos tiun problemon alimaniere… La mateno estis kvieta. Verŝajne la najbarino ĉifoje dormis tre longe.

Kiam Nikodemo ekaŭdis la frapadon al la pordo, lia sango tuj ekbolis. Li pensis, ke la freneza fraŭlino denove invitos lin al la amuzvespero, tamen ĉifoje ŝi nur dankis pro la helpo nokte kaj invitis lin por vespermanĝo. Kiam ŝi tion diris, Nikodemo sammomente eksentis sin kaj strange, kaj agrable. Tamen li respondis, ke pardonpeton li akceptas, sed ne intencas kun ŝi vespermanĝi, ĉar mankas la tempo.

Nikodemo pensis, ke io malpli bona jam ne plu povas okazi, tamen ho ve! Dum lia sekvonta deĵorado Veroniko venis al li en lian laborejon. Ŝi staris antaŭ li, impertinente rigardis al liaj okuloj kaj konvinkadis, ke, se li ne konsentos kun ŝi vespermanĝi, ŝi venos al li en laborejon ĉiutage. Nikodemo komprenis, ke li ne sukcesos venki kontraŭ tiu fraŭlino. Pro tio li cedis kaj konsentis. Tamen enkape li promesis al si mortstrangoli tiun najbarinon, kiu diskonigis al Veroniko la adreson de lia laborejo.

Atendante vespermanĝon Nikodemo ekdormetis antaŭ la televidilo. Tamen vekis lin la konata odoro de la debrulaĵoj. Li saltis de sur la fotelo kaj tuj ekvidis, ke tra la fenestro super lia loĝejo penetras la fumo. Li blasfemis, komprenante, ke tiu fumo penetras el tiu sama loĝejo, kaj denove kuris supren kun fajrestingilo. Eĉ ne frapis la pordon. Tiu ĉi frenezulino ne alkutimiĝis ŝlosi pordon. Nikodemo direktis sin en kuirejon, ĉar de tie penetris la fumo. La kuirejo estis malhela pro la fumo. Li volis funkciigi la fajrestingilon, sed ekaŭdis Veronikan: ”Ne!”. Tiam li komprenis, ke la situacio ne estas tiom tragika, kiel ŝajnis al mi postdorma. La fumo penetris el bakujo.

La larmoj, pro la amara fumo, fluis de sur la Veronikaj vangoj, eĉ forgutumis ŝia kosmetikaĵo. Ŝia senforteco estis tiom mirinda, tiom alloga, ke por la unua fojo Nikodemo eksentis simpation. Tiel komenciĝis ilia unua rendevuo. Poste estis la dua, tria kaj pliaj. Kaj tiel, paŝo post paŝo… ili restis kune. Tio okazis antaŭ du jaroj. Kaj nome nun Nikodemo rememoris tion, ĉar ĵus li petis Veronikon edziniĝi al li. La geedziĝa festo antaŭvidita somermeze kaj, kiom li konas ŝin, li atendas de Veroniko ion eksterordinaran. Kvankam iom strangas, tamen Nikodemo amas ŝin. Li, tiu silenta fraŭlo, kiu antaŭe ŝatis laboron, sporton kaj dormon…

De A. Ĉeĥov.

Tiujn ĉi tagojn ni enterigis la junetan edzinon de nia maljuna poŝtestro Dolĉapipro. Enmetinte la belecon en la teron, ni, konforme la morojn de niaj avoj kaj patroj, venis en la poŝtejon por fari la funebran feston.

La flanoj sur la tablon metitaj, la maljuna vidvo maldolĉe ekploris kaj diris:

– Kiaj ruĝaj flanoj! Tutege similaj al la vangoj de l’ mortinto. Tute same belaj! Tute same!

– Jes, – diris la festintoj, – ŝi efektive estis bela… Virino de l’ plej bona speco.

– Jes, ĉiuj miris, ŝin rigardante… Tamen, miaj sinjoroj, mi amis ŝin ne sole pro ŝia beleco, ne sole pro ŝia boneco. Tiuj ĉi du ecoj estas alnaskitaj al la virina naturo ĝenerale, kaj ofte renkontataj en nia mondo. Mi amis ŝin pro alia anima trajto: mi amis ŝin, la mortintinon (ke ŝi eniru en la ĉielan regnon!) pro tio ke ŝi, malgraŭ sia viveco kaj facilanimeco, restis fidela al sia edzo, estis fidela al mi, kvankam ŝi havis dudek jarojn, dume mi – baldaŭ mi estos sesdekjarulo! Ŝi estis fidela al mi, al maljunulo.

La diakono, kunmanĝinta kun ni, elmetis elokventan blekon kaj tuson por esprimi dubon.

– Tiel, vi ne kredas? – demandis la vidvo.

– Mi ne diras tion ĉi, – respondis la diakono embarase, – sed la junaj virinoj estas en niaj tagoj tiel… frandemaj kaj spicamaj.

– Vi estas en dubo, sed mi tuj konvinkos vin. Mi subtenis ŝian fidelecon per diversaj peroj… kiel ĝin diri?… per strategiaj artifikaĵoj. Mia konduto, mia ruza karaktero sukcese faris ke mia edzino nenimaniere povis malfideli min. Jes, mi praktikis ruzaĵojn, kiuj konservis mian edzecan honoron. Mi scias specialdirojn! Kaj sufiĉas fari tian diron – kaj finite! mi povas dormi sur ambaŭ oreloj.

– Kio do estas tiuj diroj?

– La plej simplaj! Mi trumpetis en la urbo malbonan famon. Tiun ĉi famon vi tre bone konas. Mi diris al ĉiu: Mia edzino Alena havas ligon kun nia policestro Ivan Alekseiĉ Zaliĥvakci. Tiuj ĉi vortoj sufiĉis. Neniu arogantis ĉirkaflirti Alena’n pro timo kolerigi la policestron. – Ĉiu, kiu renkontis ŝin, forkuris sen prokrasto, por ke Zaliĥvakci ne suspektu lin. Ha-ha-ha! Vi ja scias! apenaŭ oni havetus aferon kun tiu ĉi anateminda lipharulo, oni tuj malbenus sian vivon: oni havus en unu tago kvin protokolojn pro kontraŭsana stato de la korto; apenaŭ li rimarkus vian katon en la strato, vi tuj havus aferon kun la polico pro viaj bestoj vagantaj sen observo kaj zorgo.

– Sekve via edzino ne estis amatino de Ivan Alekseiĉ? – diris mi kun miro de disravo.

– Ne, tio ĉi estis mia ruzaĵo… Ha-ha! Kion vi diros nun, miaj junuloj? Ĉu ne lerte mi superruzis vin?

Ĉirkaŭ tri minutoj ni konservis la silenton. Ni sidis kaj silentis, ni sentis ĉagrenon kaj honton por esti tiel lerte trompitaj de tiu ĉi dika kaj ruĝanaza maljunulo.

– Nu, diablo! ci ja reedziĝos! – murmuris la diakono.

Prenita el Lingvo Internacia, n-ro 6–7 (78–79), Junio–Julio 1902.